De Grote Vriendelijke Podcast

Aflevering 141: Annie M.G. Schmidt-lezing Jacques Vriens

'Bewaar de verbeelding en de kleuren van de taal' heet de Annie M.G. Schmidt-lezing van Jacques Vriens, die hij op woensdag 21 mei 2025 uitsprak in het Literatuurmuseum/Kinderboekenmuseum in Den Haag. Het was de 25ste editie en daarom leidde emeritus hoogleraar jeugdliteratuur Helma van Lierop-Debrauwer, die aan de wieg stond van de lezingenreeks, het verhaal van Vriens in.

De schrijver van boeken als 'Achtste-groepers huilen niet', de Meester Jaap-serie en historische jeugdromans als 'Oorlogsgeheimen' neemt je in zijn lezing mee naar zijn schooltijd bij de harde broeders van de onbevlekte ontvangenis in het Brabant van de jaren vijftig. Naar het hotel van zijn ouders, waar maar drie boeken in de kast stonden - over drank, seks en de watersnoodramp. Hij vertelt hoe hij zelf het wonder van lezen ontdekte met de serie 'Arendsoog', maar ook met 'De kinderkaravaan' van An Rutgers van der Loeff en hoe hij later als meester en directeur op de basisschool een voorvechter van goed leesonderwijs werd. 

"Een boek kan een knop omzetten in je hoofd", zegt hij. "Bij ieder kind dat leest, gaat er een knop om, wordt de verbeelding aangezet en ontdekt de lezer de nuances van de taal." En dat is hard nodig in tijden waarin de democratie op de tocht staat en onverdraagzaamheid zegeviert.

De tekst van de lezing is binnenkort terug te vinden op de website van IBBY Nederland, die het evenement organiseert samen met het Literatuurmuseum/Kinderboekenmuseum, Stichting Lezen en het Nederlands Letterenfonds.

Meer Jacques Vriens

Beluister ook het gesprek dat wij in maart 2025 met Jacques Vriens hadden, toen we aankondigden dat hij de lezing zou gaan houden.

Jacques Vriens was ook te gast in onze allereerste aflevering ooit, in september 2018, om te praten over zijn boek 'Code Kattenkruid'.

Meer lezingen

Beluister ook de andere lezingen op ons kanaal:

– De Annie M.G. Schmidt-lezing van Marjolijn Hof
– De Annie M.G. Schmidt-lezing van Marit Törnqvist
– De Annie M.G. Schmidt-lezing van Jean-Claude van Rijckeghem
– De Annie M.G. Schmidt-lezing van Astrid Sy
– De ALMA-lezing van Bart Moeyaert
– De Albert Verwey-lezing van Bibi Dumon Tak

Foto Jacques Vriens: Eveline van Egdom

Aflevering 140: In Memoriam Jan Terlouw

Gisteren, op 16 mei 2025, overleed oud-politicus, wetenschapper en kinderboekenschrijver Jan Terlouw op 93-jarige leeftijd. Hij was met titels als 'Koning van Katoren', 'Oorlogswinter', 'Pjotr' en 'Briefgeheim' (Lemniscaat 9+) een iconische schrijver, die de harten van miljoenen lezers heeft veroverd en wiens werk van generatie op generatie is doorgegeven. Kinderboekrecensenten Jaap Friso (JaapLeest.nl) en Bas Maliepaard (Trouw) praten in dit In Memoriam over zijn literaire nalatenschap en zijn betekenis als schrijver. Vier verschillende lezers komen aan het woord over hun lievelingsboeken uit Terlouws oeuvre: schrijfster en historica Aline Sax over 'Pjotr', voormalig SP partijvoorzitter Ron Meyer over 'Koning van Katoren', leesbevorderaar en eigenaresse van Boekwijzer Eline Rottier over 'De kloof' en vertaalster Laura Watkinson over 'Oorlogswinter'.

Verwijzingen in deze aflevering

Gesprek Jan Terlouw
Ons gesprek met Jan Terlouw dat we in 2021 bij hem thuis in Twello opnamen, is hier terug te luisteren.

Dolf Verroen
Het artikel van Dolf Verroen over Jan Terlouw, waaruit Bas citeert, lees je hier.

NOS Journaal
De necrologie van het NOS Journaal, waarin ook zijn uitgeefster Jesse Goossens aan het woord komt, is hier terug te kijken (vanaf 3'08 min).

Aflevering 139: Update april 2025

Kinderboekenschrijvers in rep en roer: hun boeken zijn illegaal gebruikt door Meta voor het trainen van AI-taalmodellen. Kinderboekrecensenten Jaap Friso (JaapLeest.nl) en Bas Maliepaard (Trouw) leggen in deze Grote Vriendelijke Update uit hoe dat zit en hoe uitgevers en belangenorganisaties ermee omgaan. Overigens is voor de gelegenheid de tekening op het plaatje bij deze Update gemaakt door ChatGPT. Ook staan we uitgebreid stil bij de schriftelijke aanval op kinderboekenschrijvers rond de Week van de Lentekriebels en het weerwoord dat de aanstichters kregen van de rechter én comedians. Verder: kinderboeken uit de Tweede Wereldoorlog, een tentoonstelling over de kunst van de schutbladen, boekentips, veel prijzennieuws met Bert en columniste Katinka Polderman heeft leesstress.

Verwijzingen in deze aflevering

Tentoonstelling Kinderboek van Oorlog naar Vrede
Op de website van het Kinderboekenhuis in Winsum lees je meer over de tentoonstelling 'Kinderboek van Oorlog naar Vrede', over kinderboeken tijdens de Tweede Wereldoorlog. En hier luister je het hele gesprek op NPO Radio 1 terug met Eelco Bruinsma over de tentoonstelling.

Tentoonstelling schutbladen
Het artikel uit The Guardian over de expositie over schutbladen in het Eric Carle Museum of Picture Book Art in Amherst, USA, lees je hier.

Lentegriezels
Het item van 'Even tot hier' over de Lentekriebels/Lentegriezels bekijk je vanaf 21'20min en aan het eind in deze aflevering.

Het statement van veertien leesorganisaties tegen de lastercampagne van Civitas Christiana kun je hier vinden.

De uitspraak van de rechter in de zaak die werd aangespannen door de Rutgers Stichting vind je hier. Hoe Singel Uitgeverijen en Civitas Christiana hebben geschikt in de zaak rond Pim Lammers kun je hier lezen.

Ai & kinderboeken
Het item over het AI-reclamebureau voor het kinderboek 'Noorderlicht' van Carry Slee in de talkshow EVA kun je hier terugkijken.

Hier vind je het artikel in The Atlantic over hoe Meta en OpenAI gebruik hebben gemaakt van de illegale schaduwbibliotheek LibGen (Library Genesis) bij het trainen van AI modellen.

Ook de GAU (Groep Algemene Uitgevers) heeft een artikel over deze kwestie op de website staan.

Boekentips

'De kattengeest'
Joost Oosterwijk
Querido 4+

'Mijn broer is een baas'
Janny Jägerfeld
Vertaling: Mijke Hadewey van Leersum
Ploegsma 10+

'Nachtgeheimen'
Simone Arts
Leopold 14+

Aflevering 138: Tom Rijpert

Hij debuteerde in 2023, maar is twee jaar en nog twee boeken verder een opkomende naam in de Nederlandse jeugdliteratuur: Tom Rijpert. Na zijn fantasytweeluik 'De zeven sleutels' (Pelckmans 10+) is hij terug met een spannende detective '19|91' (Pelckmans 11+), die zich afspeelt op Terschelling. Kinderboekrecensenten Jaap Friso (JaapLeest.nl) en Bas Maliepaard (Trouw) praten met de schrijver over zijn korte, maar toch al avontuurlijke pad in de wereld van het kinderboek, zijn wens om na fantasy ook andere genres te verkennen, over een boek dat een Sinterklaasgedicht dreigde te worden, een huilende vuurtoren, slim effectbejag, rode haringen en rokende pistolen en zijn liefde voor Terschelling.

Verwijzingen in deze aflevering

Lustrumaflevering
Tom Rijpert was al eens eerder kort te horen in de GVP: hij kwam als luisteraar aan de telefoon in onze lustrumaflevering.

De Grote Vriendelijke 100
Het eerste boek van Tom Rijpert, 'De zeven sleutels. Het pad van de roverkoning' kwam in 2023 binnen op 98 in De Grote Vriendelijke 100. Een jaar later was het boek de hoogste stijger met een notering op nummer 37. In de Pakjesavond-aflevering praten Bas en Jaap kort over dit succes.

Uitgeverij Pelckmans
Uitgeverij Pelckmans is de afgelopen jaren een grote Vlaamse speler op het gebied van kinderboeken geworden, dankzij de overnames van jeugdboekenuitgeverijen als Abimo, Van Halewyck en vooral Baeckens Books. Sindsdien geven ze bekende boeken uit van onder anderen Tom De Cock, Marc De Bel, Geronimo Stilton en Mark Tijsmans.

Aflevering 137: Update maart 2025 (m.m.v. Jacques Vriens)

Twee primeurs in deze Grote Vriendelijke Update! Kinderboekrecensenten Jaap Friso (JaapLeest.nl) en Bas Maliepaard (Trouw) maken bekend dat 'Kleine Aap' van Mies van Hout (Hoogland & Van Klaveren 3+) is verkozen tot Prentenboek van het Jaar 2026 en dus centraal zal staan tijdens De Nationale Voorleesdagen in januari. Ook schuift de schrijver bij ons aan die op 21 mei 2025 de Annie M.G. Schmidtlezing zal geven in het Literatuurmuseum/Kinderboekenmuseum in Den Haag: Jacques Vriens! Onze allereerste gast ooit in deze podcast keert na 136 afleveringen dus terug voor een gesprek over de insteek van zijn lezing en wat er nog meer rond zijn oeuvre gebeurt. Verder vraagt Jaap zich af of een schrijfwedstrijd voor het Kinderboekenweekgeschenk een goed idee zou zijn, stelt Bas een in Nederland onbekende bestseller uit Vlaanderen voor en duikt Katinka Polderman in het oeuvre van Paul Biegel, die 100 jaar geleden werd geboren.

Verwijzingen in deze aflevering

Prentenboek Top 10?
Vanaf 26 maart 2025, 17:00u, is de hele Prentenboek Top 10 en alle informatie over het Prentenboek van het Jaar 'Kleine Aap' van Mies van Hout te vinden op deze website.

Tickets Annie M.G. Schmidtlezing
Kaarten voor de Annie M.G. Schmidtlezing op woensdagavond 21 mei 2025 zijn hier te koop. De lezing zal in de dagen erna integraal via onze podcast te beluisteren zijn, maar aanwezig zijn is extra bijzonder!

Tien torens diep
We maakten melding van de grote theaterproductie naar het boek 'Tien torens diep' van Jacques Vriens (Van Holkema & Warendorf 10+), waar hij als scriptschrijver en regisseur bij betrokken is. Hier lees je alles over die voorstelling.

Hanne Luyten
Hier vind je het artikel dat Bas las in de Gazet van Antwerpen. Meer informatie over de uitgeverij en boeken van Hanne Luyten en Noëmi Willemen staat op deze website.

Alexander Kielland Krag
Op de Instagram-pagina van uitgeverij Blauw Gras vind je vier filmpjes waarin de Noorse auteur Alexander Kielland Krag vragen van lezers beantwoordt: 1, 2, 3 & 4.

Sonia Garmers
Hier vind je een interview met de overleden Curaçaose schrijfster Sonia Garmers.

De Boon voor Jeugdliteratuur
De Boon 2025 is voor 'Wat ons nog rest' van Aline Sax (Salto 15+). In aflevering 110 spraken we uitgebreid met de schrijfster over het boek. De publieksprijs ging naar 'Het grote kippenboek' van Evelien De Vlieger & Jan Hamstra (Lannoo 8+).

Nieuwsbrief + Biegelactie
Meld je nu aan voor onze nieuwsbrief en maak kans op 'De gouden gitaar' (Gottmer 6+, tekeningen: Ingrid en Dieter Schubert) van Paul Biegel + 3 Biegelboeken naar keuze!

Boekentips

'Ik weet niet meer hoe ik slapen moet'
Bruno Zocca
Vertaling: Edward van de Vendel
TipToe Print 4+

‘Beetje angstig dat is alles’
Alexander Kielland Krag
Vertaling: Edward van de Vendel
Blauw Gras 14+

‘De poppen van Spelhorst’
Kate DiCamillo
Tekeningen: Julie Morstad
Vertaling: Harry Pallemans
Lannoo 9+

Aflevering 136: Hanneke Siemensma

Hoe breng je een prentenboekverhaal over de wereldreis van een emotieloos object tóch spannend in beeld? Illustrator Hanneke Siemensma vertelt erover aan kinderboekrecensenten Jaap Friso (JaapLeest.nl) en Bas Maliepaard (Trouw). De tweevoudig Zilveren Penseelwinnares maakte de prachtige tekeningen in 'Zo'n dag waarop er niets gebeurt' van Daan Remmerts de Vries (Hoogland & Van Klaveren 4+), over een kat die in een kartonnen doos een hachelijke tocht maakt over zeeën, steden, bossen, langs vulkanen en kangoeroes en zelfs de ruimte in.

Siemensma worstelde lang met het boek: was haar stijl niet te poëtisch voor dit absurde verhaal? En al die landschappen, dat had ze toch ook al gedaan in 'Kleine wijze wolf' van Gijs van der Hammen (Hoogland & Van Klaveren 4+) en 'De haas zonder neus' van Annabel Lammers (Hoogland & Van Klaveren 4+)? Ze vertelt over een makkelijk kraswolkje en een 'lekkere' doos tekenen, over een warme wereld scheppen zonder dat die zoet aandoet, over vingers vol krijt en het lumineuze idee om scènes in tweeën te knippen.

Verwijzingen in deze aflevering

Daan Remmerts de Vries
Deze schrijver was te gast in onze 66ste aflevering, onder zijn pseudoniem Henry Lloyd.

Juryrapporten
Benieuwd naar wat de Penseeljury over het werk van Hanneke Siemensma schreef? Het rapport van 2022 vind je hier, dat van 2023 hier.

Little Wise Wolf
'Kleine wijze wolf', het prentenboek van Hanneke Siemensma en haar man Gijs van der Hammen, is in het Engels verschenen bij Book Island, in vertaling van Laura Watkinson. Hier vind je een overzicht van alle vertalingen.

Aflevering 135: Update februari 2025 (m.m.v. Annet Schaap)

Er wordt met reikende zwanenhalzen uitgekeken naar het nieuwe boek van Annet Schaap. Geen vervolg op haar veel bekroonde 'Lampje', maar een wervelend avontuur dat zich wel in dezelfde wereld afspeelt. In deze Grote Vriendelijke Update praat Annet Schaap voor het eerst over 'Krekel', dat op 8 maart verschijnt en is gebaseerd op het Andersen-sprookje 'De wilde zwanen'. Ze vertelt aan kinderboekrecensenten Jaap Friso (JaapLeest.nl) en Bas Maliepaard (Trouw) hoe ze met dit verhaal begon in de moderne wereld, maar steeds bleef terug verlangen naar de wereld van haar debuut. En laat verlangen nu ook het belangrijkste thema in het wederom prachtige boek zijn.

Verder staan we in deze Update stil bij het overlijden van kinderboekenmakers Marianne Busser en Anneke Scholtens en jeugdliteratuurdeskundige Toin Duijx, probeert Jaap een gebeurtenis rond zijn favoriete voetbalclub sc Heerenveen te verheffen tot kinderboekennieuws, gaat Katinka Polderman op zoek naar rechtse kinderboeken en tippen niet alleen wij, maar ook Annet Schaap een boek.

Verwijzingen in deze aflevering

Nieuwsbrief
Aanmelden voor onze Nieuwsbrief kan hier.

Hotel De Korenwolf
Hier lees je het artikel uit De Limburger over Hotel De Korenwolf.

Marcus Rashford
De serie kinderboeken van de Britse voetballer Rashford, getiteld 'De ontbijtclubdetectives' (Veltman 9+, tekeningen: Marta Kissi, vertaling: Sandra C. Hessels) verschijnen bij Veltman uitgevers.

Paboboek 2025
Meer informatie over de nieuwe verkiezing van het Paboboek van het jaar vind je op deze website.

Toin Duijx
IBBY Nederland schreef een mooi In Memoriam over kinderboekdeskundige Toin Duijx. In de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren vind je veel artikelen van zijn hand.

Stephen King & Maurice Sendak
Op deze website kun je vast twee illustraties van Maurice Sendak zien uit de sprookjesbewerking van Hans en Grietje, die Stephen King heeft geschreven.

Boekentips

'Krekel'
Annet Schaap
Querido 10+

'Futuria'
Suzanne Wouda
Ploegsma 10+

'Peer'
Mohana van den Kroonenberg
Tekeningen: Karst-Janneke Rogaar
Querido 6+

'Magnolia Wu, sokkendetective'
Chanel Miller
Vertaling: Nhung Dam
Volt 8+

Aflevering 134: Derk Visser

Probleemkinderen bestaan niet, zegt schrijver Derk Visser. Kinderen met problemen wél en over hen schrijft hij in zijn compacte oeuvre: tienermeisjes die opgroeien in achterstandsbuurten en wind tegen hebben in het leven. In zijn nieuwste novelle 'Gran Balconia' (Gottmer 14+) beleven we een hete zomer in de galerijflat van Shell (14), haar twee zussen en hoogzwangere moeder. Ze wordt voor het eerst verliefd, maar wil niet 'zo' worden als haar moeder, die vier kinderen van vier verschillende mannen heeft. Kinderboekrecensenten Jaap Friso (JaapLeest.nl) en Bas Maliepaard (Trouw) praten met Derk Visser over de inspiratie die hij haalde uit zijn werk bij Jeugdzorg, over schrijven over meisjes, menstruatiearmoede, stereotypen rond 'achterbuurtkinderen' en hoe je die als auteur bevestigt of juist doorbreekt en bovenal over zijn sympathie voor kinderen die het moeilijk hebben.

Verwijzingen in deze aflevering

Cruel Summer
We laten een fragmentje horen uit het liedje 'Cruel Summer' van de Britse meidengroep Bananarama uit 1983.

100 dagen in de jeugdzorg
Jaap noemt het programma '100 dagen in de jeugd- en gezinszorg' van Nicolaas Veul. Dat is hier te bekijken.

Aflevering 133: Update januari 2025 (m.m.v. Bart Moeyaert)

Het kinderboekenjaar is goed op gang gekomen, dus hoog tijd voor de eerste Grote Vriendelijke Update van 2025. Kinderboekrecensenten Jaap Friso (JaapLeest.nl) en Bas Maliepaard (Trouw) praten met schrijver Bart Moeyaert over het overlijden van zijn bevriende collega André Sollie (77). Op 13 januari stierf de schrijver, dichter en tekenaar van onder andere 'Wachten op matroos' (Gouden Griffel, tekeningen: Ingrid Godon, Querido 4+) en 'Nooit gaat dit over' (Querido 14+). Verder vertellen we over de best verkochte boeken van 2024, de stukgelopen onderhandelingen over het Modelcontract voor kinderboekenmakers en steekt Katinka Polderman de loftrompet over rijmkoningin Bette Westera.

Verwijzingen in deze aflevering

Interview Ingrid en Dieter Schubert
Bas citeert uit een interview van Annemarie Terhell met het illustratorenechtpaar Ingrid en Dieter Schubert uit het Tijdschrift Lezen. Je kunt het hier helemaal lezen. Onze aflevering met de Schuberts over het Prentenboek van het Jaar 'Rinus' vind je hier.

Modelcontract
Het ingezonden opinieartikel van Aby Hartog, Angelo Vergeer, Suzanne Wouda en Wilma Degeling en de reactie van uitgeefster Susanne Diependaal daarop kun je hier downloaden.

GV100 posters
Er zijn nog maar 200 Grote Vriendelijke 100-posters beschikbaar, als die op zijn worden ze niet meer herdrukt. Haast je dus naar de webshop van Blossom Books als je nog posters wilt bestellen.

Boekentips

'Oscars leeuw'
Adam Baron
Tekeningen: Benji Davies
Vertaling: Anne Douqué
De Fontein 8+

'De man met de lange benen'
Benjamin Phillips
Vertaling: uitgeverij Parade
Parade 4+

'Waar ben je?'
Anna van Praag
Lemniscaat 14+

Aflevering 132: Selma Noort

In de eerste aflevering van het achtste seizoen van De Grote Vriendelijke Podcast vliegen we in een Cessna over de Nazcalijnen in Peru. Of nou ja, onze gast Selma Noort vertelt hoe ze over die uitgestrekte landschapstekeningen vloog tijdens de research voor haar beklemmende boek 'Als de hemel valt' (Leopold 12+). Wie hebben die zogenaamde 'geogliefen', figuren van bijvoorbeeld een kolibrie en een ruimtevaarder, in het landschap aangebracht? En konden mensen dat wel doen zonder hulp van buitenaards leven?

Geïnspireerd door deze theorie beschrijft Noort in haar jeugdroman de door oorlog verscheurde jeugd van Rosa, een menselijk meisje dat in de ruimte is gemaakt en als baby op de aarde is neergelegd, om hier als nietsvermoedende verkenner te registreren hoe de mensen voor elkaar en de planeet zorgen. Individuele mensen zijn wellicht goed, zegt Selma Noort, maar de mens als groep is waardeloos, lachwekkend en stompzinnig. We praten over de grote thema's in het boek: geloof, oorlog, waartoe we op aarde zijn en de mogelijkheid van buitenaards leven. En ook over het schrijven, dat in Noorts woorden 'ploeteren op een eilandje' blijft, maar ook haar grote liefde.

Verwijzingen in deze aflevering

Nazcalijnen
Meer informatie over de Nazcalijnen vind je natuurlijk op Wikipedia of in dit artikel van National Geographic.

Lawines razen
We halen het interview van Edward van de Vendel met Selma Noort en Marc ter Horst aan in de podcast Lawines razen.

Parool
De recensie van Joukje Akveld over 'Als de hemel valt' in Het Parool kunnen mensen met een DPG abonnement hier teruglezen. De krant zette het boek van Selma Noort ook bij de beste jeugdboeken van 2024.